عناصر هویتی محله چمارسرای رشت و باغ‌های فراموش شده
تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۶۶۴۴۳
ایسنا/گیلان محله چمارسرای رشت در غربی ترین نقطه شهر، عناصر هویتی متعددی دارد که بازآفرینی و معرفی آن می تواند به توسعه گردشگری شهر کمک کند.
محله چمارسرا و یا با نام قدیم آن «چومارسرا» در قدیمی ترین نقشه شهر رشت که در دوره ناصرالدین شاه کشیده شده بخشی از محله کیاب و غربی ترین نقطه شهر بود. انتهای محله کیاب به رودخانه گوهررود و پل خشتی چومارسرا محدود می شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
درباره وجه تسمیه این محله ۲ نظریه نوشته اند. شادروان فریدون نوزاد در ماهنامه گیله وا نوشته است: نام محله «چوب بارسرا» بوده و به مرور «چومارسرا» و سپس «چمارسرا» می شود. در گذشته حمل و نقل بار و کالا توسط رودخانه های زرجوب و گوهر رود صورت می گرفت و چوب های درختان بریده شده و جنگلی در آب گوهررود ریخته می شد و رود چوب ها را به رشت می آورد.
برخی نیز همچون شادروان جهانگیر سرتیپ پور درباره وجه تسمیه آن نوشته اند:«چومه یعنی چشمه و پسوند«ار» به معنی ساز و زار است(چشمه سار) سابقا چند چشمه در این محل ظاهر می شد که بعدا کور شده و فعلا از یک چشمه آب باریکی جاری است.»
در حال حاضر هنوز یک چشمه در انتهای محله چومارسرا وجود دارد. آب این چشمه تا دهه ۶۰ نیز از سوی اهالی استفاده می‌شد و شهرداری با نصب یک منبع، آب چشمه را ذخیره و به لوله های آب محله پمپاژ می کرد. دهه های قبل، گاری های آب فروش از همین چشمه آب بر می داشتند.
این چشمه هنوز هم جوشان است و در گذشته محوطه چشمه به صورت یک گودال آجرچینی شده و با یک طاق ضربی، آب را ذخیره کرده و با دو لوله، آب از مخزن به بیرون هدایت می شد. متاسفانه با احداث پمپ بنزین چمارسرا، بنزین به آب نشت می کند و آب چشمه دیگر قابل شرب نیست.
در محله چمارسرا یک مسجد هم وجود دارد که بعد از زلزله سال ۱۳۶۹ نوسازی شده است. این مسجد مناره کوتاهی همچون مسجد گلدسته محله ساغریسازان رشت داشت و تصویر آن در کتاب «از آستارا تا استرباد» منتشر شده است.
به گفته مهدی میرصالحی، باستان شناس، در زمان نوسازی مسجد بر روی کتیبه مسجد، نام مسجد چومارسرا ثبت شده و چوم یا چومه در زبان گیلکی به معنی چشمه است و نشانگر وجود چشمه آب در این محله رشت است.
با گسترش شهر، آن سوی رودخانه گوهر رود که همه باغ و جنگل بود، توسط خانه ها بلعیده می شود. شاخص ترین باغ هایی که در ۴۰ سال اخیر نابود و جایش آپارتمان سبز شد؛ باغ بزرگ سالار مشکات، باغ ورثه حاجی آقا، باغ میرزا محمدعلی، باغ قاسم بقال، باغ گوهری و باغ داوودی و... بود.
از باغ داودی در سمت راست رودخانه گوهر رود اثری باقی نمانده و همه خانه سازی شده و تنها نشان آن پست برقی است که بنام داودی نامگذاری شده است.
بخش باقی مانده باغ سالار مشکات در سالهای اخیر در دو فاز توسط شهرداری رشت خریداری و به عنوان بوستان سالار مشکات تغییرکاربری می یابد. «سالار مشکات»، خان روستای قاسم آباد بود و باغش در رشت در ۱۳ نوروز به روی مردم باز می شد تا بتوانند ۱۳ بدر را در این باغ بگذرانند.
مهمترین شاخصه این باغ وجود یک «برف چال» یا یخچال طبیعی است که در زمان بازپیرایی باغ توسط شهرداری در سال ۱۳۹۵ قرار بود به عنوان یک گودال پر شود که با دخالت به موقع اداره کل میراث فرهنگی گیلان حفظ شده و اکنون به عنوان تنها برف چال رشت ثبت ملی می شود.
دیگر باغ باقی مانده در این محدوده در قالب اراضی منابع طبیعی به شهرداری رشت واگذار و اکنون به عنوان باغ مفاخر تغییر کاربری یافته است. انتهای این باغ ۲ سال پیش به عنوان باغ ژاپنی بازپیرایی گردید.
تابستان سال ۱۳۲۷ نخستین تاکسی وارد رشت می شود و بعدها افرادی مثل محمدعلی آذربانی و جفرودی ماشین هایی به منظور خط تاکسی وارد رشت می کنند و برای معرفی و تشویق مردم برای استفاده از تاکسی بجای درشکه، تردد با تاکسی در باغ سالار مشکات یکی از تفریحات آن زمان بود.
«در روزگار نه چندان دور باغ سالار مشکات در چمارسرا یکی از زیباترین نقاط دیدنی رشت بود. خانواده ها روزهای جمعه برای تفریح و در کنار هم بودن به آن باغ می رفتند که فضای بسیار دلنشینی داشت و شهرداری هم با ایجاد دو خیابان شوسه به باغ رسیده بود .تاکسی ها که مشغول به کار شدند برای آشنایی مردم با این وسیله نقلیه به صورت تفنن در مسیر باغ مسافر سوار می کردند. نفری ۵ زار(۵ ریال) و ۲ نفر ۷ زار که با اقبال و استقبال همه روبرو شد.» (اکبر محبوبی فر، تاریخچه تاکسیرانی در رشت، صص ۱۰ و ۱۱)
بقعه دانای علی، چشمه چمارسرا و پل خشتی چمارسرا مهمترین هویت های باقیمانده غربی ترین محله رشت است. پل خشتی چمارسرا تنها پل خشتی باقی مانده در رشت است که متاسفانه با احداث پل بتنی هم‌عرض این پل، دید منظر یک بنای تاریخی عملا کور شده است. تا پیش از احداث این پل بتنی، هر نوع ترددی به سمت غرب گیلان از روی همین پل خشتی صورت می گرفت.
«خسروخان گرجی» بانی و سازنده پل خشتی چمارسرا بود. وی در ۱۳ ربیع الاول سال ۱۲۳۰ هجری(۱۸۱۵ میلادی) حاکم گیلان می شود و در زمان صدارت وی فعالیت های عمرانی زیادی در گیلان صورت می گیرد.
شهرداری رشت بازآفرینی این پل خشتی را در دستور کار خود دارد و یک بار نیز از محل گذر پل که مدفون شده بود، خاکبرداری شد اما به دلیل عبور یک لوله بزرگ آب و تاسیسات برق درست بالای پل خشتی امکان مرمت این پل فعلا وجود ندارد و ابتدا باید تاسیسات حریم پل جابه‌جا شود.
بقایای خانه سردار امجد، خان تالش، نزدیک به چشمه چمارسرا قرار دارد. بر اساس نوشته های دکتر ستوده در کتاب از آستارا تا استرباد، این بنا عمارت تابستانه خان تالش بود که در زمان سکونت در رشت به آن مکان می رفت ولی بعد از حوادث مشروطه و به آتش کشیدن خانه او در تالش این ساختمان نیز متروک و بلااستفاده رها می شود.
به گفته مهدی میرصالحی، در ادوار بعد این ساختمان تصاحب و در زمان جنگ جهانی توسط روس ها اشغال و به عنوان باستیل استفاده می شد. یعنی عبور و مرور و تردد کالا و مسافر به رشت از ورودی غربی شهر توسط روس ها در این مکان کنترل می شد.
در حال حاضر در طبقه نخست این بنا چند واحد تجاری فعالیت دارند. شهرداری رشت در سال ۱۳۹۵ با فضاسازی حریم این عمارت و درست مقابل پست برق داوودی فضای مکثی برای شهروندان ایجاد کرده است.
بقعه دانای علی و مسجد چمارسرا، دیگر عناصر هویتی و مذهبی این محله است. اگرچه هر دو بنا نوسازی شده اند اما وجود بقعه دانای علی درست در وسط خیابان، جلوه دیگری به محله داده است. دهه ۴۰ خیابان بیستون احداث می شود و درست از وسط گورستان محله عبور می کند.
دانای علی یکی از درگذشتگان این گورستان بود که مزارش از گذشته مورد احترام و زیارت بوده است. بنابراین در زمان احداث این خیابان بنایی برای این فرد پارسا ساخته می شود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: بناي تاريخي میراث فرهنگی رشت استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی فرهنگی و هنری استانی شهرستانها شهرداری رشت دانای علی پل خشتی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۶۶۴۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
از بازیگوشی در رشد کودک تا بیزبیز فراموش‌کار در رشد نوآموز
به گزارش خبرگزاری مهر، ماهنامه‌های آموزشی و تربیتی رشد کودک، رشد نوآموز و رشد دانش‌آموز از گروه ویژه دانش‌آموزان دوره ابتدایی، که توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به عنوان جزئی از بسته‌های تربیت و یادگیری، در چارچوب اهداف نظام آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران تولید و منتشر می‌شوند، در هشتمین و آخرین شماره سال تحصیلی جاری، به مطالبی با نگاه ویژه به «ولادت حضرت معصومه (س) و روز دختر»، «ولادت امام رضا (ع)»، «دهه کرامت، «شهادت امام جعفر صادق (ع)»، «روز معلم» و «روز ملی خلیج فارس» پرداخته‌اند.
با هم بخش‌هایی از این مجلات را ببینیم:
رشد کودک
تصویر روی جلد هشتمین شماره از رشد کودک در اردیبهشت ۱۴۰۳، با یک شعر به استقبال روز معلم رفته است.
مطلب دوست من به مناسبت روز معلم، با عنوان «بازیگوشی» در قالب یک داستان تصویری مفهوم توجه به صحبت‌های معلم در کلاس درس را به کودکان پیش‌دبستانی و پایه اول می‌آموزد.
یه مناسبت پایان سال تحصیلی، قصه‌درس هشتمین شماره از رشد کودک در قالب یک داستان به موضوع «جشن الفبا» برای دانش‌آموزان پایه اول ابتدایی پرداخته است.
قصه‌های دیدنی رشد کودک به مناسبت دهم اردیبهشت ماه که مصادف با روز ملی خلیج فارس است، داستانی از اقتدار نیروی دریایی ایران در پاسداری از مرزهای ایران درخلیج فارس را با عنوان «روباه فراری» به تصویر کشیده است.
پشت جلد این شماره از رشد کودک به تصویری از شادی کودکان فلسطینی پس از پیروزی در نبرد با رژیم اشغالگر قدس مزین شده است.
شعرهای «گلدان زیبا» به مناسبت میلاد امام رضا (ع) و «روز معلم» به مناسبت دوازدهم اردیبهشت ماه، قصه‌های «مهربان‌تر از فرشته» به مناسبت سالروز ولادت حضرت معصومه (س) و روز دختر، «آداب زیارت» و «راز لبخند» به مناسبت میلاد هشتمین امام شیعیان امام رضا (ع) و «جشن خواهر برادری» به مناسبت دهه کرامت از جمله مطالبی هستند که در هشتمین شماره رشد کودک برای کودکان پیش‌دبستانی و دانش آموزان پایه اول ابتدایی منتشر شده است.
رشد نوآموز
رشد نوآموز به مناسبت روز معلم و روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای، در هشتمین شماره این مجله در اردیبهشت ۱۴۰۳ تصویری از شهید ابراهیم هادی را منتشر کرده است. شهید هادی معلمی فداکار بود که برای تربیت دانش‌آموزانش بسیار تلاش کرد. این شهید بزرگوار به ورزش نیز علاقه زیادی داشت و در ورزش پهلوانی و ورزش باستانی فعال بود.
تصویر پشت جلد هشتمین شماره از رشد نوآموز نیز تصویری از رژیم اشغالگر قدس که مانند یک تار عنکبوت سست، در اطراف بیت‌المقدس تنیده شده را به تصویر کشیده است.
نمایشنامه «کولر گازی» به مناسبت روز معلم، شعر «استقبال» و داستان «بیزبیز فراموش‌کار» به مناسبت میلاد امام رضا (ع) و «مترسکی که همیشه لبخند داشت» به مناسبت شهادت امام صادق (ع) از جمله دیگر مطالبی هستند که برای دانش آموزان پایه دوم و سوم ابتدایی در این شماره از رشد نوآموز منتشر شده‌اند.
رشد دانش‌آموز
به مناسبت روز معلم، در هشتمین شماره رشد دانش‌آموز در اردیبهشت ۱۴۰۳ تصویری از شهید محمود موافق منتشر شده است. شهید موافق معلم هنرستانی در منطقه ۱۰ تهران بود که تأثیر زیادی بر دانش‌آموزان و همکاران خود داشت.
همزمان با ۱۵ اردیبهشت ماه که مصادف با سالروز شهادت پنجمین امام شیعیان، امام صادق (ع) می‌باشد، داستانی با عنوان «راست می‌گوید» بر اساس یکی از احادیث این امام بزرگوار منتشر شده است که دانش‌آموزان مخاطب این مجله را با مفهوم ساده‌زیستی آشنا می‌کند.
همچنین به مناسبت روز معلم، داستان «هدیه توپ توپی» در رشد دانش‌آموز منتشر شده است. این داستان درباره دانش‌آموزی به نام مهسا و ترس او از معلم درس جغرافیای مدرسه‌اش است که با ماجرایی بسیار خوش و جالب برای مخاطبان به پایان می‌رسد.
در پشت جلد رشد دانش‌آموز، جورچینی از تاریخ فلسطین منتشر شده که دانش‌آموزان پس از چسباندن قطعات این جورچین سومین قسمت از تاریخ فلسطین را مشاهده خواهند کرد. کاردستی با عنوان «یک سبد قدردانی» و شعر «مثل آفتاب» به مناسبت روز معلم، داستان «فقط پسرها» به مناسبت میلاد حضرت معصومه (س)، داستان «سبک نشمارید» به مناسبت شهادت امام جعفر صادق (ع) و شعر «کبوترانه» به مناسبت میلاد امام رضا (ع) از جمله دیگر مطالب منتشر شده در این شماره از رشد دانش‌آموز برای دانش‌آموزان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی است.
نسخه‌های چاپی ماهنامه‌های دانش‌آموزی رشد در بخش فروش و اشتراک وبگاه مجلات رشد به فروش می‌رسند. برای ثبت نام در وبگاه و خرید نشریات رشد اینجا را انتخاب کنید.
کد خبر 6095922
تداوم بارندگی‌ها در کشور / دمای هوا در بعضی مناطق کاهش می‌یابد